شعر وحشی بافقی  

متنهای متعلق به لحظه‌های تغییر در تاریخ ادبیات هر چند در چشم خوانندگان عام ادبیات اعتبار چندانی نمی‌یابند اما در بازشناسی نقطه‌های تعیین کنندۀ تاریخ، دوره‌بندی تاریخ ادبی، شناخت تولد و مرگ سبک‌ها و انواع ادبی بسیار مؤثرند.

اصطلاح «طرز تازه» را برای نامگذاری سبک جدید شعر عصر صفویه تقی اوحد بلیانی مؤلف تذکرۀ بزرگ عرفات العاشقین (نگارش1024) باب کرد، اما دو سه دهه پیش از وی وحشی بافقی (د. 991 ق) در شعرش مکرر به تازگی طرز تازۀ خود و «طرز اداهای خاص» اشاره کرده است. شعر وحشی از نوع وقوع گویی (نوعی رئالیسم شعری) است. و این اصطلاح بر شعر وقوع اطلاق می شده است. اما بعد از اوحدی به تمام شعر دورۀ صفوی (سبک وقوع، سبک اصفهانی، سبک طرز خیال هندی و ...) طرز تازه اطلاق کرده اند. که به نظر می رسد حکمی کلی است و با بررسی جزئیات سبک شناختی شعر این سیصد سال کاربرد این تعبیر مانند اصطلاح سبک هندی چندان معنا دار و دقیق نیست.

آگاهی وحشی از انواع سبکهای روزگار خود در خور توجه است: 

طرز تازه و تازه‌گویی:
نه خوش آمده است وحشي تو غريب خوش ادايي
همه طرز تازه گويي، ز تو كيست تازه‌گوتر

طرز من: سبک شخصی

نکته‌دانان اگر نو ، ار کهن‌اند                         همگي پيروان طرز من‌اند

طرز اداهاي خاص:

خوش است طرز اداهاي خاص با وحشي
خوش آن كه پيروي طرز ما تواند كرد

طرز عام و طرز خاص:
وحشي از طرز سخن بگذر كه اينجا عام نيست
طرز خاص نكته‌پردازان كاشاني هنوز

طرز عام و خاص همان سبک عمومی و سبک نو یا شخصی است. وحشی می‌گوید سبک نکته‌پردازان کاشان هنوز عمومیت نیافته و مقبولیت همگانی به دست نیاورده است. در سبک شناسی شعر فارسی و در تذکره‌ها و منتخبات شعری، چیزی در بارۀ «طرز خاص نکته‌پردازان کاشانی» ندیده ام. ظاهراً در روزگار وحشی شاعران کاشان سبک متمایزی داشته اند.